ÖSYS: Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi

Yükseköğretim Programlarına Alınacak Öğrencilerin Seçimi İçin

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS)

Yükseköğretim lisans ve önlisans programlarına alınacak öğrencilerin seçimi ve tercihlerine göre yerleştirilmesi sisteminin genel adı Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi’dir (ÖSYS). Bu sistem içinde Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavları (LYS) uygulanmaktadır. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olacakların/olanların istedikleri takdirde, bitirdikleri programın devamı niteliğinde veya buna yakın programların uygulandığı meslek yüksekokulları ile açık öğretim ön lisans programlarına sınavsız yerleştirilme işlemleri de ÖSYS kapsamında yapılmaktadır.

ÖSYS’ye Kimler Başvurabilir?

• Ortaöğretim kurumlarının son sınıfında okumakta veya bitirmiş olanlar olan öğrenciler
• Ortaöğretim kurumlarının son sınıflarında beklemeli durumda bulunanlar
• Ortaöğrenimlerini yurt dışında tamamlayıp durumları yukarıdakilerden birine uyanlar
• Durumları yukarıdaki şartlardan herhangi birine uyan yabancı uyruklu veya hiçbir devletin uyruğunda olmayan adaylar da ÖSYS’ye başvurabilirler, ancak; bu adaylar, ÖSYS yükseköğretim programları tercih süresinin son gününe kadar T.C. uyruğuna geçmedikleri takdirde ÖSYS kapsamında yapılan YGS ve LYS sınavları sonuçları yükseköğretim programları kontenjanlarına yerleştirilmezler. Yabancı uyrukluların Türkiye’deki yükseköğretim programlarına yerleştirme işlemleri ÖSYS kapsamı dışında olup bu yerleştirme işlemleri, Yükseköğretim Kurulunun belirlediği usul ve esaslar doğrultusunda ilgili yükseköğretim kurumu tarafından yapılmaktadır. Ancak bazı yükseköğretim kurumları YGS ve LYS sınavları sonuçlarını kullanabilmektedirler. Ayrıntılı bilgi ilgili üniversitelerden alınabilir.
• Pembe/Mavi Kart sahipleri de ÖSYS’ye başvurabilirler ve ÖSYS sonuçlarına göre yükseköğretim programlarına kayıt yaptırabilirler.

  YGS’ye Girme Zorunluğu Var Mıdır?

• Kendi alanları ile ilişkilendirilmiş ön lisans programlarına sınavsız geçiş hakkı ile yerleşmek isteyen mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları mezunları hariç, ÖSYM tarafından merkezî yerleştirme yapılan programlara ve özel yetenek sınavı ile öğrenci alan programlara girmek isteyen tüm adayların YGS’ye girmeleri zorunludur.
• Sınavsız geçiş hakkı bulunan adaylardan, sınavsız geçiş hakkının bulunduğu ön lisans programları hariç diğer lisans programları veya alanları dışındaki ön lisans programlarını tercih etmek isteyenlerin YGS’ye girmeleri zorunludur.

  Aşağıda belirtilen durumlarda adayların YGS’ye girme zorunluluğu bulunmamakla birlikte c) ve d) maddelerinde belirtilen durumlarda adayların ÖSYS’ye başvuru süresi içinde ÖSYS başvurularını tamamlamış olmaları zorunludur:

• Meslek yüksekokulları ve açık öğretim ön lisans programlarına sınavsız geçiş hakkı olan adaylardan sadece bu hakları ile yerleşmek isteyenlerin YGS’ye girme zorunluluğu yoktur.

1. TÜBİTAK’ın katıldığı Uluslararası Bilim Olimpiyatlarında altın, gümüş, bronz madalya alanlar ile Uluslararası ISEF Proje Yarışması ve AB Genç Bilim Adamları Yarışmasına katılarak birincilik, ikincilik, üçüncülük ödülü alan adaylar, isterlerse kendi alanlarındaki yükseköğretim programlarına (burslu programlar hariç) sınavsız olarak kontenjan dışında ÖSYM tarafından yerleştirildiklerinden bu adayların YGS’ye girme zorunluluğu yoktur. Bu adaylar, burslu programlara yerleştirilmek istiyorlarsa

   ÖSYS’ye girmek ve merkezî yerleştirme işlemlerine dâhil olmak zorundadırlar.

2. Yabancı uyruklu öğrenciler ile ortaöğretimin tamamını yurt dışında tamamlayanların Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarına kabul usul ve esasları Yükseköğretim Kurumu tarafından belirlenmekte olup ayrıntılı bilgiye www.yok.gov.tr internet adresindeki Öğrenci başlığı altında yer alan Kendi İmkanları ile Eğitim Alacaklar/Yurt Dışında Lise Eğitimi Alanlar sekmesinden ulaşılabilmektedir. Bu haktan yararlanmak isteyenlerin ÖSYS’ye başvuru yapma ve YGS’ye girme zorunluluğu yoktur. Ancak bazı yükseköğretim kurumları yurt dışından öğrenci kabulünde ÖSYS puanlarını kullanabilmektedir. Bununla birlikte ortaöğretimin tamamını yurt dışında tamamlayan T.C. uyruklu veya uyruğundan biri T.C. olan çift uyrukluların Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında kabulde ÖSYS’den yararlanmayı istemeleri halinde ÖSYS’ye başvuru yapma ve YGS’ye girme zorunluluğu bulunmaktadır.

ÖSYS’ye Başvuru İşlemi Nasıl Yapılacaktır?

Adaylar öncelikle ÖSYS Kılavuzu ile Aday Başvuru Formuna başvuru süresi içinde, ÖSYM’nin http://www.osym.gov.tr internet adresinden erişebileceklerdir. Kılavuz satışı yapılmayacaktır.

Başvurular ortaöğretim kurumlarından, ÖSYM Sınav Koordinatörlüklerinden ve bireysel olarak internet aracılığıyla yapılabilecektir. Bu konuda ayrıntılı bilgi ÖSYS Kılavuzda edinilmelidir. Başvuru merkezlerinin adresleri başvuru tarihlerinde ÖSYM’nin http://www.osym.gov.tr internet adresinde yer alacaktır.

YGS’de Hangi Testler Yer Alacaktır?

YGS'de ortak müfredata dayalı Türkçe Testi, Sosyal Bilimler Testi, Temel Matematik Testi ve Fen Bilimleri Testi yer alacaktır. Adaylar, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) öğretim programlarından (müfredat) sorumludur. YGS’de uygulanacak testler ve kapsamları aşağıda verilmiştir.

YGS Puanları Nasıl Hesaplanacaktır?

YGS’de uygulanan testlere verilen cevaplar, her test için ayrı ayrı değerlendirmeye alınacaktır. Adayların; Türkçe, Sosyal Bilimler, Temel Matematik ve Fen Bilimleri testlerinden sorulara verdiği doğru ve yanlış cevaplar dikkate alınarak her biri için birer standart puanı hesaplanacaktır. Hesaplanan standart puanlar ve aşağıdaki tablodaki ağırlıklar kullanılarak adayların Ağırlıklı YGS puanları (AYGS) hesaplanacaktır. AYGS puanlarının hesaplanabilmesi için adayların YGS testlerinin (Türkçe, Sosyal Bilimler, Temel Matematik, Fen Bilimleri) en az ikisinden 0,5 veya daha fazla ham puan almış olmaları gerekir. Yalnızca bu koşulları sağlayan adaylar için AYGS puanları hesaplanacaktır. AYGS puanlarından her biri kendi içinde en küçüğü 100, en büyüğü 500 olan puanlara dönüştürülerek YGS-1, YGS-2, YGS-3, YGS-4, YGS-5 ve YGS-6 puanları oluşturulacaktır.

LİSANS YERLEŞTİRME SINAVLARI (LYS)

YGS puanlarından en az biri 180 ve daha fazla olan adaylar isterlerse LYS’lere başvurabileceklerdir. LYS’ler çok oturumlu sınavlardır. LYS başvuruları YGS başvurularından daha sonra bir tarihte yapılmakta, bununla   ilgili ayrıntılı bilgi ÖSYM’nin internet sayfasından duyurulmaktadır. LYS kapsamında 5 sınav yapılmaktadır. Bu sınavlar; Matematik Sınavı (LYS-1), Fen Bilimleri Sınavı (LYS-2), Edebiyat-Coğrafya Sınavı (LYS-3), Sosyal Bilimler Sınavı (LYS-4) ve Yabancı Dil Sınavıdır (LYS-5).

LYS puan türleri ile öğrenci alan yükseköğretim programlarına girmek isteyen adayların, YGS’ye ek olarak tercih edecekleri yükseköğretim programları için gerekli olan LYS’lere de girmeleri zorunludur. Yükseköğretim programlarının puan türleri ÖSYS Kılavuzunda verilmektedir. LYS’lerde adaylar, Millî Eğitim Bakanlığı öğretim programlarından (müfredat) sorumludur. LYS’lerde uygulanacak testler ve kapsamları aşağıda gösterilmiştir.

*             Edebiyat-Coğrafya Sınavındaki Coğrafya-1 soruları, coğrafya dersi öğretim programında belirtilen 9. sınıf kazanımlarının tamamı ile 10., 11. ve 12. sınıflarda haftada 2 saat okutulan ortak coğrafya dersi kazanımlarıyla sınırlı olacaktır.

LYS Puanları Nasıl Hesaplanacaktır?

LYS’de uygulanan testlere verilen cevaplar her test için ayrı ayrı değerlendirmeye alınacaktır. Adayın katıldığı her sınavda yer alan her test için sorulara verdiği doğru ve yanlış cevaplar dikkate alınarak bir standart puan hesaplanacaktır. Hesaplanan standart puanlar ve aşağıdaki tabloda yer alan ağırlıklar kullanılarak adayların ağırlıklı LYS puanları (ALYS) hesaplanacaktır. ALYS puanlarının hesaplanabilmesi için hangi testlerden en az kaç ham puan alınması gerektiği aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Yalnızca bu tablodaki koşulları sağlayan adaylar için ALYS puanları hesaplanacaktır. ALYS puanlarından her biri kendi içinde en küçüğü 100, en büyüğü 500 olan puanlara dönüştürülerek LYS puanları oluşturulacaktır.

Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP)

Ortaöğretim bitirme notları en küçüğü 250, en büyüğü 500 olmak üzere ortaöğretim başarı puanına dönüştürülecektir. Ortaöğretimde alınan 100 üzerinden diploma notu, 5 ile çarpılarak Ortaöğretim Başarı Puanına (OBP) dönüştürülecektir. Böylece, 50 olan en düşük diploma notu için OBP 250 olacak, en yüksek 100 olan diploma notu için de OBP 500 olacaktır.

Yerleştirme Puanları Hesaplanırken OBP Bu Puanlara Nasıl

Eklenecek Ve Ek Puanlar Nasıl Hesaplanacaktır?

Her aday için hesaplanmış olan OBP; belli bir katsayısı ile çarpılarak sınav puanlarına eklenecek ve böylece adayların yerleştirme puanları hesaplanacaktır. Bir mesleğe yönelik program uygulayan ortaöğretim kurumlarının mezunlarının, ilgili tablolarda belirtilen yükseköğretim lisans programına yerleştirilirken OBP’nin ek bir katsayı ile çarpımından elde edilecek ek puanları da yerleştirme puanlarına eklenecektir. Bu ek puanlardan yararlanmak için adayların ilgili puan türünde 180 veya daha yüksek puan almış olmaları gerekmektedir. OBP’nin çarpılacağı katsayısı ve ek puan uygulaması ile ilgili olarak Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) kılavuzundan mutlaka bilgi edinilmelidir.

ÖSYS puanları veya özel yetenek sınavı sonucu ile bir yükseköğretim programına yerleştirilen adaylar, bir sonraki yıl tekrar ÖSYS’ye başvurmaları halinde ÖSYS puanları ile bir yükseköğretim programına yerleştirilirken OBP’ye uygulanacak katsayılar yarıya düşürülecektir. Sınavsız geçiş hakkı ile bir yükseköğretim programına yerleştirilen adayların bir sonraki yıl OBP’lerinin çarpılacağı katsayılarda herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır.

Yükseköğretim Programlarına Başvurabilmek İçin En Az Kaç Puan Almak Gerekir?

Adaylar YGS ve LYS sınavları sonuçlarında aldıkları puanlara göre yükseköğretim programlarını aşağıdaki tabloda açıklandığı şekilde tercih edebilirler.

Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarından Meslek Yüksekokulları ile Açık Öğretim Ön Lisans Programlarına Sınavsız Geçiş

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olan öğrenciler, istedikleri takdirde bitirdikleri programın devamı niteliğinde veya buna yakın programların uygulandığı, öncelikle kendi Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi (METEB) içindeki, daha sonra da bölgesi dışındaki meslek yüksekokulu ve açık öğretim ön lisans programlarına sınavsız olarak yerleştirilmektedir. Sınavsız geçiş yerleştirme işlemleri aşağıdaki önceliklere göre merkezî sistemle yapılır: Mezuniyet yılı, okul türü, METEB durumu (tercih edilen programın adayın mezun olduğu ortaöğretim kurumu ile aynı merkezde veya farklı merkezde olması.),  OBP ve doğum tarihi dikkate alınır.

Yerleştirme

Yükseköğretim programlarına öğrenci alınmasında, ÖSYM tarafından yapılan merkezî yerleştirme ile yükseköğretim kurumları tarafından yapılan özel yetenek sınavıyla seçme olmak üzere iki farklı yöntem kullanılır. Merkezî yerleştirmede adaylar; yükseköğretim programlarına (sınavsız geçiş kontenjanları hariç), ÖSYS puanları, varsa ek puanları, yükseköğretim programları ile ilgili tercihleri ve bu programların kontenjan ve koşulları göz önünde tutularak ÖSYM tarafından yerleştirilir. Sınavsız geçiş işlemleri de Merkezî yerleştirme kapsamındadır. Sınavsız geçiş yerleştirme işlemi yukarıda kısaca belirtilen önceliklere göre yapılır.

Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu

ÖSYS sonuçlarına veya sınavsız geçiş kurallarına göre yükseköğretim programlarına yapılacak yerleştirmede bu

programların kontenjan ve koşulları göz önünde tutulacaktır. Bu kontenjan ve koşullar ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda yer alacaktır. Adaylar kılavuza ilgili yılın Temmuz ayı içinde ÖSYM’nin http://www.osym.gov.trinternet adresinden erişebileceklerdir. Kılavuz basımı, dağıtımı ve satışı yapılmayacaktır.

Özel Yetenek Sınavı İle Seçme Yöntemi

Özel yetenek gerektiren programların sınavları ile seçme ve yerleştirme işlemleri yükseköğretim kurumlarınca yapılmaktadır. Özel yetenek gerektiren programlara başvurular doğrudan programın bağlı bulunduğu yükseköğretim kurumuna yapılır. Sınav ve değerlendirme işlemleri ilgili yükseköğretim kurumu tarafından yürütülür. Özel yetenek sınavı gerektiren yükseköğretim programlarına başvurabilmek için ilgili yıl yapılan YGS'ye girmiş ve YGS puanlarının herhangi birinden en az 150 puan almış olmak gereklidir. Bu programlardan her birine, puan türünde sınırlandırma yapılmadan ve en az kaç puan almış olan adayların başvurabileceklerine

başvuru öncesinde sınavı yapacak ilgili yükseköğretim kurumunca karar verilerek, bu karar basın-yayın organlarıyla adaylara duyurulacaktır.

ÖSYS'de Özel Durumu Bulunan Adaylar

Bu gruba giren; okul birincileri, belli sanat dallarında üstün yetenekli olduğu belirlenen öğrenciler, TÜBİTAK yarışmalarında başarılı olan adaylar, spor dallarında üstün başarılı adaylar, engelli/sağlık sorunu olan adaylar, KKTC hariç yurt dışında öğrenim gören (transkriptli) adaylar,  yurt dışında yükseköğrenim görmek isteyenler, birden fazla ortaöğretim kurumundan diploma almış olan adaylar  vb. durumlarına özel uygulamalar ile ilgili bilgiyi ilgili yıla ait Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) kılavuzundan edinebilirler.

Yükseköğretim Programlarına ait Tercih Bildiriminde Bulunulması

Adaylar sınava/sınavlara girip girmediklerini, sınavlara girmişlerse aldıkları puanları  ve mezun oldukları okul türlerini göz önünde tutarak hangi tablolardan tercih yapabileceklerini belirleyeceklerdir. Adaylar, sadece tercih yapabilecekleri tablolardan olmak koşuluyla girmek istedikleri yükseköğretim programlarını saptayacaklar, bu programların kodları ve adları ile bağlı oldukları üniversite ve fakülte/yüksekokul adlarını tercih sırasına göre yazacaklardır. Adayların, yükseköğretim programları arasından tercih yapmaya başlamadan önce, ilgili Kılavuzdaki tabloların hangilerindeki programlardan tercih yapma haklarının bulunduğunu belirlemeleri gerekir. ÖSYS'ye başvuran adaylardan, sınavsız geçiş hakkı olan veya ilgili YGS puan türünde 150 ve üzeri puan alanlar, ön lisans programlarını tercihleri arasında gösterebileceklerdir. Lisans programlarını ise YGS/LYS'lerde ilgili puan türünde 180 ve daha fazla puan alan adaylar tercihleri arasında gösterebileceklerdir. Açık öğretim programları YGS’den en az 150 puan alınması koşuluyla tercih edilebilecektir. Her adayın, girmek istediği programları ilgili tablolardan bularak tercih sırasına koyması gerekir. Tercih sırası önemlidir. Tercih yanlışlıklarından doğacak sonuçların bütün sorumluluğu adaya ait olacaktır.

Ek Yerleştirme

Yükseköğretim programlarına kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra bu programlara kaydolmama nedeniyle boş kalan kontenjanlar üniversitelerce ÖSYM’ye bildirilecektir. Merkezî yerleştirmede kontenjanı dolmayan veya kaydolmama nedeniyle boş kalan kontenjanlara, ÖSYM tarafından ek yerleştirme yapılacaktır.

DİKKAT:

Burada verilen bilgiler ÖSYS sistemi ile ilgili olarak adayları genel anlamda bilgilendirmeye yöneliktir. Adayların güncel bilgilere ulaşmak için ÖSYM'nin http://www.osym.gov.tr İnternet sitesinden ÖSYS ile ilgili bilgi ve duyuruları takip etmeleri ve ilgili yıla ait ÖSYS Kılavuzlarını mutlaka incelemeleri gerekmektedir.